Zowel slapeloosheid als overmatige slaperigheid komen voor bij mensen met een verstandelijke beperking. Een slaapstoornis kan invloed hebben op hun functioneren en leiden tot gedragsproblemen en wisselende stemmingen. Ook kunnen er gevolgen zijn voor hun meer algemeen lichamelijk en psychisch welbevinden. Bij kinderen met een verstandelijke beperking kan een slechte kwaliteit van de slaap bovendien de groei en de ontwikkeling verder verstoren.
Slaapproblemen komen veel voor bij mensen met een verstandelijke beperking, maar ze worden vaak niet herkend. Veelal kunnen deze mensen hun slaapprobleem niet zelf benoemen. Naarmate de verstandelijke beperking ernstiger is, neemt het communicatieprobleem bovendien toe. Daarnaast is de omgeving van mensen met een verstandelijke beperking, zowel thuis als in de zorgverlening, vaak onvoldoende bekend met slaapstoornissen.
Het Centrum voor Slaapgeneeskunde van Kempenhaeghe beschikt over gespecialiseerde expertise en voorzieningen om de samenhang tussen verstandelijke beperking, slaapproblematiek en bijkomende problemen (waaronder ook epilepsie) te duiden. Wij bieden mensen met een verstandelijke beperking multidisciplinaire en gepersonaliseerde zorg, waarbij zowel medische als gedragsmatige aspecten van de slaapstoornis worden aangepakt. Medisch specialisten, AVG-artsen, verpleeghuisartsen en huisartsen kunnen patiënten naar het Centrum voor Slaapgeneeskunde verwijzen. Het kan gaan om mensen die in een instelling verblijven, mensen die thuis wonen en mensen die begeleid zelfstandig wonen.
Relatie met epilepsie
Het brein van mensen met een verstandelijke beperking vertoont andere activiteit dan dat van normaal begaafde mensen. Naarmate de verstandelijke beperking ernstiger is, is het onderscheid tussen verschillende fases in de slaap in de hersengolven moeilijker te zien. Bovendien hebben veel mensen met een verstandelijke beperking epilepsie. De epilepsieaanvallen kunnen samenhangen met de kwaliteit van de slaap en compliceren het analyseren van de slaapregistratie van mensen met een verstandelijke beperking. In Kempenhaeghe werken specialisten die getraind zijn in het beoordelen van EEG-beelden, ademhalings- en hartritmemetingen en (oog)bewegingen van mensen met een verstandelijke beperking.
Eerste stappen op weg naar beter slapen
Bovendien heeft Kempenhaeghe in het Centrum voor Epilepsiewoonzorg jarenlange dagelijkse praktische ervaring met het bieden van zorg en begeleiding op maat voor volwassenen en kinderen met een verstandelijke beperking en epilepsie. Regelmatig blijkt dat slaapproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking het gevolg zijn van hoe hun dagelijks leven in hun woon- en dagbestedingsomgeving is georganiseerd. Adviezen over dag- en nachtritme, aanpassing van de daginvulling en soms ook de woonvorm kunnen eerste stappen zijn op weg naar beter slapen.
Ademhalingsafhankelijke slaapstoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking
Mensen met een verstandelijke beperking kunnen lijden aan obstructieve slaapapneu (OSA). Het Centrum voor Slaapgeneeskunde biedt gespecialiseerde zorg voor deze doelgroep, inclusief aangepaste sensoren en methoden voor de diagnostiek. De behandeling, zoals CPAP-therapie, wordt aangepast aan hun specifieke behoeften, waarbij vaak intensieve begeleiding nodig is. Kortdurende opnames worden ingezet voor zorg op maat, waarbij bijvoorbeeld ook ouders of verzorgers nauw betrokken worden bij de behandeling.
Neurologische slaapstoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking
Ook bij deze patiëntgroep komt narcolepsie of idiopathische hypersomnie voor, uitend in overmatige slaperigheid overdag. De diagnostiek en behandeling vergen aangepaste methoden, zoals polysomnografie met aangepaste sensoren, en multidisciplinaire begeleiding. Bij mensen met een verstandelijke beperking kan RLS leiden tot slaapproblemen zoals insomnie of rusteloosheid. De behandeling wordt aangepast op basis van de behoeften van de patiënt, aangezien er beperkte evidentie is voor deze doelgroep. Parasomnieën zijn abnormale gedragingen tijdens de slaap, zoals slaapwandelen of nachtmerries. De diagnostiek gebeurt via polysomnografie met video-opnames, en de behandeling is vaak multidisciplinair en gepersonaliseerd.
Chronische insomnie bij mensen met een verstandelijke beperking
Chronische insomnie komt vaak voor in combinatie met andere gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking. Het Centrum voor Slaapgeneeskunde biedt gespecialiseerde cognitieve gedragstherapie voor insomnie (CGT-i). Hierbij wordt zowel de patiënt als de verzorger(s) intensief begeleid om de slaapproblemen te verhelpen.
