Slecht slapen, slapeloosheid, ook wel insomnie of insomnia genoemd, kan veel verschillende oorzaken hebben. Het kan zich uiten in problemen met inslapen, doorslapen, te vroeg wakker worden of een combinatie hiervan.
Slapeloosheid kan op zichzelf staan, maar ook het gevolg zijn van lichamelijke of psychische klachten of van bepaalde medicijnen. Ook kunnen andere (lichamelijk gebaseerde) slaapstoornissen slapeloosheidklachten met zich meebrengen.
De meeste patiënten van het Centrum voor Slaapgeneeskunde van Kempenhaeghe kampen met een complex slaapprobleem. Bij een deel van die patiënten veroorzaken meer factoren of aandoeningen de slapeloosheid. Bij anderen vergt de diagnose en behandeling een meer intensieve of gespecialiseerde begeleiding dan dat een algemeen ziekenhuis kan bieden.
In het Centrum voor Slaapgeneeskunde zoeken we eerst uit of de slapeloosheid kan worden verklaard door fysieke of andere factoren. Als dat het geval is, is ook de aanpak hiervan aangewezen. Spelen fysieke of andere factoren geen rol (meer), dan is slapeloosheid een op zichzelf staand probleem. Zorgen, bepaalde gewoonten en negatieve emoties rondom de slaap kunnen het slecht slapen in stand houden. Slapeloosheidstherapie in de vorm van cognitieve gedragstherapie voor insomnie kan dan een oplossing bieden. Soms is er geen eenduidige oorzaak aan te wijzen voor de langdurige slapeloosheid. Een combinatie van – elkaar versterkende – factoren kan dan een rol spelen.
Het Centrum voor Slaapgeneeskunde heeft de vraag naar hulp bij op zichzelf staande chronische slapeloosheid in de afgelopen jaren zeer sterk zien toenemen. Zo sterk, dat dit heeft geleid tot een tijdelijke stopzetting voor intakes. Om een dergelijke situatie in de toekomst te voorkomen, zetten we in op scholing van en nauwe samenwerking met huisartsen en praktijkondersteuners.
Cognitieve gedragstherapie voor insomnie
De oorzaak en/of instandhouding van chronische slapeloosheid kan liggen in (onjuiste) gedachten over slaap, negatieve emoties rondom de slaap en in leefwijze en slaapgedrag. Door middel van aanpassingen in deze gedachten (cognities) en gedrag kunnen patiënten weer zelf grip krijgen op hun slaap. De vicieuze cirkel van chronische slapeloosheid kan hierdoor worden doorbroken. De eigen inzet en motivatie van patiënten is daarbij erg belangrijk.
De cognitieve therapie voor insomnie wordt meestal in groepssessies gegeven, soms individueel. De therapie is uitgebreid onderzocht en geldt als de Europese gouden standaard voor behandeling van chronische insomnie.
Inspanningen voor verbetering insomniezorg
Insomnie heeft een belangrijke negatieve impact op de kwaliteit van leven en het mentale welzijn. Onbehandelde insomnie vergroot de kans op het krijgen van psychopathologie zoals een angst- of stemmingsstoornis. CGT-i is de evidence-based eerste keus-behandeling bij langdurige slapeloosheid. Deze behandeling is bewezen effectief bij 70 tot 80% van de langdurig slapelozen.
Leerslapen biedt zorgprofessionals handvatten voor de behandeling van patiënten met chronische slapeloosheid (insomnie). Het platform Leerslapen biedt:
- CGT-i scholing: praktische (online of op locatie) scholingen om insomnie beter te leren herkennen en cognitieve gedragstherapie voor insomnie (CGT-i) toe te passen. Begeleide casuïstiekbespreking voor het bespreken van de eigen casuïstiek onder begeleiding van een ervaren somnoloog/slaaptherapeut van Kempenhaeghe. www.leerslapen.nl/cgt-nascholing
- Behandeling voor professionals: toegang voor zorgprofessionals tot een online behandelprogramma met cognitieve gedragstherapie voor insomnie (CGT-i) voor patiënten met chronische slapeloosheid. www.leerslapen.nl/i-sleep/
- Ondersteunende materialen: hulpkaarten, ontspanningsoefeningen, slaapdagboek en andere middelen om de behandeling met de patiënt te vergemakkelijken. www.leerslapen.nl/ondersteunend-materiaal
Ook zijn we gesprekspartner in projecten van zorgverleners en zorgverzekeraars die zich richten op het verbeteren van de insomniezorg in Nederland en verzorgen we (publieks)voorlichting.
