Wat is nachtelijke epilepsie?
Nachtelijke epilepsie is een vorm van epilepsie waarbij aanvallen vooral tijdens de slaap optreden. Omdat iemand zich vaak niet bewust is van wat er ’s nachts gebeurt, worden de klachten niet altijd meteen herkend. Partners of ouders merken vaak als eerste vreemde bewegingen, geluiden of plotseling ontwaken op. Daardoor wordt nachtelijke epilepsie nogal eens verward met slaapstoornissen, zoals slaapwandelen of nachtelijke paniekaanvallen.
Een veelvoorkomende vorm is de nachtelijke frontaalkwab-epilepsie, waarbij de aanvallen ontstaan in het voorste deel van de hersenen. Deze epilepsie kan zowel bij kinderen als volwassenen voorkomen.
Symptomen tijdens de slaap
De verschijnselen van nachtelijke epilepsie verschillen sterk per persoon. Sommige mensen maken abrupte bewegingen of schokjes in armen en benen, anderen schreeuwen of maken vreemde geluiden in hun slaap. Bij frontaalkwab-epilepsie zien we vaak korte, hevige aanvallen waarbij iemand rechtop in bed gaat zitten of zelfs uit bed komt. Omdat aanvallen zich meerdere keren per nacht kunnen herhalen, leidt dit vaak tot onrustige nachten en vermoeidheid overdag.
Bij volwassenen uit zich dat vaak in:
- verminderde concentratie of geheugenproblemen;
- slaperigheid overdag en moeite met functioneren op werk of school;
- soms angst of onzekerheid omdat de aanvallen moeilijk voorspelbaar zijn.
Nachtelijke frontaalkwab-epilepsie
Wanneer de epileptische activiteit ontstaat in de frontale kwab, zien de aanvallen er vaak spectaculair en soms verontrustend uit. Mensen maken abrupte, krachtige bewegingen of nemen vreemde houdingen aan. Omdat de aanvallen meestal kort duren en vaak herhalen, is het niet ongewoon dat ze in eerste instantie worden aangezien voor een slaapstoornis. Een zorgvuldige diagnose is daarom belangrijk.
Diagnose
Het vaststellen van nachtelijke epilepsie vraagt vaak om uitgebreid onderzoek. Een standaard EEG overdag laat de aanvallen niet altijd zien. Daarom wordt vaak gekozen voor een slaap-EEG of een video-EEG-registratie gedurende de nacht. Ook een slaaponderzoek (polysomnografie) kan helpen om onderscheid te maken tussen epilepsie en andere slaapstoornissen. Soms wordt aanvullend een MRI-scan uitgevoerd om te kijken of er een hersenafwijking zichtbaar is.
Behandeling
De behandeling van nachtelijke epilepsie lijkt op die van andere vormen van epilepsie. Vaak wordt gestart met anti-epileptica zoals carbamazepine, oxcarbazepine of levetiracetam. Als medicatie onvoldoende effect heeft, kan in sommige gevallen epilepsiechirurgie of neuromodulatie (bijvoorbeeld nervus vagus stimulatie) een optie zijn. Daarnaast speelt leefstijl een rol: voldoende slaap, regelmaat en het vermijden van alcohol of slaaptekort kan het aantal aanvallen verminderen.
Leven met nachtelijke epilepsie
Nachtelijke epilepsie kan een grote invloed hebben op de kwaliteit van leven. Niet alleen door de aanvallen zelf, maar ook door de vermoeidheid die ze veroorzaken. Mensen zijn soms bang om alleen te slapen of schamen zich voor het gedrag tijdens de aanvallen. Goede begeleiding en uitleg – zowel voor de patiënt als de omgeving – helpt om hiermee om te gaan. Met de juiste behandeling kunnen de meeste mensen hun nachtrust verbeteren en weer beter functioneren overdag.